Με επισημότητα και θρησκευτική κατάνυξη εορτάστηκε στην Ιερά μας Μητρόπολη την Δευτέρα 25 Μαρτίου 2024 η μεγάλη Εορτή του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου και η επέτειος της Εθνεγερσίας του 1821, με επίκεντρο τον πανηγυρίζοντα Καθεδρικό Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού.
Του πανηγυρικού Εσπερινού χοροστάτησε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ολύμπου κ. Κύριλλος, παρέστη δε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας. Τον θείο λόγο κήρυξε ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου π. Σταύρος Κοφινάς, Συντονιστής του Δικτύου Ποιμαντικής στο χώρο της υγείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας χοροστάτησε του Όρθρου και προέστη της Θείας Λειτουργίας, συλλειτουργούντος του Θεοφιλεστάτου αγίου Ολύμπου. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας εψάλη η Δοξολογία, κατά την οποία τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε η εκπαιδευτικός κ. Αδαμαντία Φατσέα. Στη συνέχεια στο Βωμό της Πατρίδας εψάλη επιμνημόσυνη δέηση, έλαβε χώρα η κατάθεση στεφάνων και ακολούθησε η παρέλαση, με την παρουσία σύνολης της τοπικής Αυτοδιοικητικής και Στρατιωτικής Ηγεσίας. Την Κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Βουλευτής Δωδεκανήσου κ. Ιωάννης Παππάς, Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Πανηγυρικός Λόγος
Υπό του Πρωτοπρεβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου
Σταύρου Κοφινά
Ι. Ν. Ευαγγελισμού
Ρόδος – 24 Μαρτίου 2024
Πριν από τρείς εβδομάδες, σε μια παγκοσμίως αναγνωρισμένη εφημερίδα του εξωτερικού, υπήρχε ένα άρθρο με τον τίτλο «Γιατί έχουμε εγκαταλείψει το μέλλον;». Το άρθρο αναφέρεται σε έναν σύγχρονο ιστορικό που δηλώνει ότι «ζούμε το τέλος του μέλλοντος». «Ζούμε το τέλος του μέλλοντος!» Ο κόσμος έχει γυρίσει την πλάτη του στις πιθανότητες μιας αλλαγής. Δεν υπάρχει καμία προσδοκία για σωτηρία. Στο παρελθόν, υπήρχε μια θετική αντίληψη για τα κράτη, μια εθνική υπερηφάνεια, μια πίστη στους δεσμούς, και προπαντός μια ελπίδα για συνεχή οικονομική πρόοδο και ευημερία. Σήμερα, όλα αυτά μοιάζουν να είναι ανέφικτα… Ο ιστορικός καταλήγει με τη διαπίστωση ότι, αν υπάρχει μια ψευδής ελπίδα για το μέλλον, κι αυτή διατηρείται μόνο μέσα από τεχνικά μέσα.
Η άποψη του ιστορικού μοιάζει να είναι ακραία. Στις περασμένες δεκαετίες, ο κόσμος έχει γνωρίσει μια θαυμαστή εξέλιξη στις ιατρικές επιστήμες, που έχει αυξήσει σημαντικά το μέσο προσδόκιμο ζωής, με ιδιαίτερη μάλιστα πρόοδο στην αντιμετώπιση του καρκίνου και άλλων σοβαρών ασθενειών. Οι νέες τεχνολογίες έχουν ανοίξει πρωτοπόρους δρόμους που διευκολύνουν την επίλυση πολλών προβλημάτων που δυσκόλευαν μέχρι τώρα τις κοινωνίες να λειτουργήσουν ανθρώπινα. Κοντά σ’ αυτά, η νέα και διαρκώς αναπτυσσόμενη ψηφιακή τεχνολογία έχει φέρει επανάσταση στη μεταξύ μας επικοινωνία, και όχι μόνο. Όσο για την ευημερία, παρόλες τις πρόσφατες κρίσεις που έπληξαν την παγκόσμια οικονομία και τη χώρα μας ιδιαίτερα, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε ότι, σε ένα μεγάλο ποσοστό, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων οι οποίοι ζουν καλύτερα σήμερα από το παρελθόν, με υλικές ανέσεις και μια πιο άνετη ζωή. Ίσως το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι περισσότερα παιδιά σήμερα έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν, και μάλιστα σε ανώτερες σχολές, εντός ή εκτός της χώρας τους.
Όμως, από την άλλη, τα ίδια αυτά παιδιά και οι περισσότεροι νέοι γενικά, φαίνονται ανήμποροι να σχηματίσουν το μέλλον τους, να εκφράσουν ένα απώτερο «θέλω» για τη ζωή τους, δηλώνοντας συνάμα μια εύθραυστη εμπιστοσύνη στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Δεν είμαι σίγουρος αν αυτή η έλλειψη οράματος και η απουσία ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων δηλώνει το τέλος του μέλλοντος, αλλά, σίγουρα, δηλώνει μια νεκρική στασιμότητα που ρέει σε όλες τις πτυχές της παγκόσμιας ανθρωπότητας.
Μ’ ένα τέτοιο κλίμα να έχει διαμορφωθεί γύρω μας, έχουμε έλθει απόψε σε αυτόν τον επιβλητικό και ιστορικό ναό, ο οποίος κατέχει διαχρονικά ιδιαίτερη σημασία τόσο για τη Ρόδο, όσο και για όλα τα Δωδεκάνησα, για να ακούσουμε ότι «Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ Κεφάλαιον, καὶ τοῦ ἀπ' αἰῶνος Μυστηρίου ἡ φανέρωσις» («Σήμερα είναι η αρχή, η κορυφή, της σωτηρίας μας και η φανέρωση του Μυστηρίου που έχει προετοιμασθεί από αιώνες πριν!» Ιδού, με τη φωνή του Αρχαγγέλου, η ανθρωπότητα πληροφορείται το χαρμόσυνο μήνυμα ότι διά της Μαρίας θα ενσαρκωθεί ο Υιός του Θεού. Η πλάνη που ζει η ανθρωπότητα μειώνεται και η εκ νέου κλήση του κόσμου φανερώνεται. Ο Θεός ενώνεται με τους ανθρώπους. Η δε Παρθένος δέχεται τη χαρά που φέρει το χαρμόσυνο μήνυμα! Τα επίγεια γίνονται ουρανός, και ο κόσμος απαλλάσσεται από τα δεσμά που τον εμποδίζουν να ζει ελεύθερος – ελεύθερος να αγαπήσει και να δεχθεί αγάπη. Ελεύθερος και από τον θάνατο.
Πόσο οξύμωρη και αντιφατική είναι η σημερινή πραγματικότητα! Από τη μία πλευρά, ακούμε ότι το μέλλον έχει πεθάνει, και, από την άλλη, ότι «Σήμερον χαρᾶς Εὐαγγέλια˙ παρθενικὴ πανήγυρις˙ τὰ κάτω τοῖς ἄνω συνάπτεται˙ ὁ Ἀδὰμ καινουργεῖται˙ ἡ Εὔα τῆς πρώτης λύπης ἐλευθεροῦται˙ καὶ ἡ σκηνή, τῆς καθʼ ἡμᾶς οὐσίας τῇ θεώσει τοῦ προσληφθέντος φυράματος, ναὸς Θεοῦ κεχρημάτικεν». Ενώ ο ύμνος αυτός ψάλλεται σε όλο τον κόσμο και αναγγέλλει την ελπίδα για ζωή, και μάλιστα μια αιώνια ζωή, είναι σαν να μην ακούγεται αυτό το μήνυμα. Δεσπόζει το αντίθετο. Η απόγνωση κυριεύει και η ελπίδα σβήνεται. Το ερώτημα που πρέπει να θέσουμε απόψε είναι: «Γιατί;»
Ίσως ο πρώτος λόγος είναι διότι έχουμε χάσει την προοπτική που προϋποθέτει η αναμονή, έχουμε ξεχάσει να περιμένουμε. Η αναμονή συνδέεται άρρηκτα με την έννοια της ελπίδας και της προσδοκίας. Ζούμε στην εποχή της άμεσης ικανοποίησης των επιθυμιών μας, και μάλιστα, θεωρούμε ότι έχουμε το δικαίωμα να ικανοποιηθούν όλες ανεξαιρέτως αυτές οι επιθυμίες. Δεν υπάρχουν οι αντοχές να αντιμετωπίσουμε τη μη-ικανοποίηση των επιθυμιών μας. Οι δε επιθυμίες μας έχουν πολλαπλασιαστεί και η ματαίωσή τους προκαλεί θυμό και μνησικακία τέτοια, που μπορεί να φέρει ακόμα και τον φόνο.
Εδώ, πρέπει να επισημάνουμε ότι υπάρχει μια διαφορά μεταξύ ελπίδας και επιθυμίας. Όταν επιθυμούμε κάτι, επιθυμούμε ότι τα πράγματα θα πάνε στην κατεύθυνση που θέλουμε εμείς. Τις περισσότερες φορές, οι επιθυμίες μας στρέφονται γύρω από τον εαυτό μας ή τους δικούς μας. Αντίθετα προς την επιθυμία, η ελπίδα είναι πάντα ανοιχτή προς κάθε ενδεχόμενο. Είναι η πεποίθηση ότι αυτό που μας έχει δοθεί ως υπόσχεση θα εκπληρωθεί. Όμως, η δε τελική έκβαση δεν είναι πάντοτε προβλέψιμη.
Στην περίπτωση της Παναγίας, η Μαρία, μαζί με όλο τον λαό του Ισραήλ, ήλπιζε ότι θα πραγματοποιηθεί η υπόσχεση που είχε δώσει ο Θεός ότι θα έλθει ο Μεσσίας, που θα σώσει τον λαό από την αιχμαλωσία. Περίμεναν μέσα στη διάρκεια του χρόνου με αφοσίωση, υπομονή και πίστη στην υπόσχεση του Θεού. Όμως, παρόλες τις προφητείες, ο ακριβής τρόπος και χρόνος εκπλήρωσης της υπόσχεσης ήταν σχεδόν άγνωστος, τουλάχιστον όπως έγινε. Η Μαρία δεν περίμενε την έλευση του Αρχαγγέλου. Ούτε θεώρησε τον εαυτό της άξιο να λάβει το δώρο της τεκνοποιίας που της χαρίστηκε. Δέχθηκε το δώρο αυτό ως δούλη Κυρίου, ώστε να εκπληρωθεί το θέλημα του Θεού να σωθεί ο κόσμος. Δεν κράτησε το δώρο για τον εαυτό της, αλλά το έδωσε πάλι στον Θεό για να γίνει το θέλημά Του. Ούτε κράτησε τη χαρά που είχε για τον εαυτό της, αλλά πήγε και τη μοιράστηκε με την Ελισάβετ. Την ώρα της συνάντησής τους «ἐσκίρτησε τὸ βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτῆς». Έμεινε μαζί με την Ελισάβετ τρείς μήνες.
Αν λοιπόν υπάρχει ελπίδα για το μέλλον, αυτή η ελπίδα θα εκπληρωθεί αν μείνουμε ταπεινά ενωμένοι μέσω της πίστης μας στον Θεό, αν αναγνωρίσουμε τα χαρίσματα που μας έχει δωρίσει και αν αυτά τα μοιραστούμε και χαρούμε γι’ αυτά μαζί με τους συνανθρώπους μας προς δόξαν Θεού.
Μετά τον Ευαγγελισμό, η Μαριάμ έμεινε με το βρέφος «εν τη κοιλία αυτής» για εννέα μήνες. Όσο προχωρούσε η εγκυμοσύνη της, όλο το είναι της άλλαξε. Τώρα, η ζωή της δεν θα είναι ποτέ όπως την ήξερε. Πιο συγκεκριμένα, η ζωή που κυοφορούσε μέσα της, ο Χριστός, άλλαξε τη δική της ζωή. Στην αρχή υπήρχε φόβος, δέος και απορία, αλλά, όσο προχωρούσαν οι ημέρες και οι μήνες, δημιουργήθηκε μια ιδιαίτερη σχέση με το παιδί που μεγάλωνε μέσα της. Οι Ευαγγελιστές δεν αναφέρουν τίποτε γι’ αυτούς τους μήνες. Είναι σαν να θέλουν να μας πουν ότι η Μαρία έμεινε μέσα σε κατάσταση σιωπής και περισυλλογής, σε διαρκή στάση προσευχής γι’ αυτό που θα ερχόταν.
Επομένως, ο δεύτερος λόγος που έχουμε χάσει την ελπίδα μας για το μέλλον είναι το ότι έχουμε ξεχάσει ότι ο καθένας μας είναι ένα δοχείο που κυοφορεί την εικόνα του Θεού. Δεν αφήνουμε αυτή την εικόνα να αλλάξει το είναι μας, ώστε να αλλάξει ο κόσμος που είναι γύρω μας. Δεν μένουμε στη σιωπή και στην καρδιακή προσευχή, όπως έμεινε η Μαριάμ, ώστε να καλλιεργηθεί μια αγαπητική σχέση με τον Χριστό˙ μια σχέση που θα καρποφορήσει όπως Εκείνος θέλει, όχι όπως εμείς θέλουμε˙ μια σχέση που χαρίζει την απόλυτη ελευθερία να συνυπάρχουμε μαζί με άλλους και να νοιαζόμαστε γι΄ αυτούς.
Τέλος, ενώ ο κόσμος θεωρεί ότι το μέλλον έχει πεθάνει, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ έρχεται να μας πει ότι το μέλλον, όχι μόνο δεν έχει πεθάνει, αλλά σήμερα αρχίζει! Σήμερα ο Αρχάγγελος παρουσιάζεται μπροστά στην Παρθένο και μηνύει ότι το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται στην ένωσή της με τον Χριστό, ο οποίος θα μας συντροφεύσει προς την αιωνιότητα. Η Μαρία δέχεται να γίνει «δούλη Κυρίου», και προσφέρει τον εαυτό της για να σωθεί ο κόσμος. Αντίστοιχα, εμείς καλούμαστε να προσφέρουμε τον εαυτό μας ως ένα κομμάτι του μέλλοντος αιώνος, ο οποίος εγκαινιάζεται με τη σημερινή εορτή του Ευαγγελισμού.
Αν απαντήσουμε απόψε στην πρόσκληση του Αρχαγγέλου, όπως απάντησε η Μαριάμ, και πούμε «Ιδού είμαστε δούλοι Κυρίου», θα χρειασθεί να εγκαταλείψουμε τον φανταστικό κόσμο που έχουμε πλάσει στον νου μας και να ανοίξουμε τον εαυτό μας προς μια καινούργια πραγματικότητα που είναι πάνω από κάθε ατομική μας επιθυμία. Λέγοντας «ναι» στο κάλεσμα του Αρχαγγέλου, δεν γίνεται πλέον να μένουμε αδρανείς και απομονωμένοι σε αυτόν τον κόσμο. Θα πρέπει να μοιραστούμε τη χαρά του Κύριου με άλλους. Θα πρέπει να αναλάβουμε μια ευθύνη έναντι του κόσμου διά της αγάπης και της φιλανθρωπίας που ήδη έχουμε δεχθεί από τον Θεό. Όπως η Θεομήτωρ ακολούθησε τον Υιό της και έμεινε δίπλα Του, ιδιαίτερα όταν Εκείνος σταυρώθηκε, έτσι κι εμείς θα πρέπει να συμπαρασταθούμε στον συνάνθρωπό μας που είναι πληγωμένος και πονεμένος από την έλλειψη αγάπης, από την απόρριψη και την κακοποίηση που πιθανόν έχει βιώσει, και από τις δυσκολίες που δημιουργούνται σε αυτόν τον φθαρτό και διεφθαρμένο κόσμο˙ να βρεθούμε δίπλα σε αυτόν που κράζει «Ἐκύκλωσαν αἱ τοῦ βίου με ζάλαι ὥσπερ μέλισσαι κηρίον»˙ να είμαστε μαζί με αυτόν που βρίσκεται σε απόγνωση και έχει χάσει την ελπίδα του.
Στο δικό μας «ναι», ο Άγγελος Κυρίου θα απαντήσει: «Ευαγγελίζεσθε ημέραν εξ ημέρας το σωτήριον του Θεού ημών». «Να αναγγέλλετε κάθε μέρα τη χαρά της σωτηρίας που δίνει ο Θεός, με τον τρόπο που υπάρχετε. Να ζήσετε ευχαριστιακά, εν ειρήνη, με ευφροσύνη και αγαλλίαση».
Σήμερα, ας να ανανεώσουμε την ελπίδα μας για τις προσδοκίες μας προς ένα ουσιαστικό και γεμάτο γνησιότητα μέλλον. Διά του Αγίου Πνεύματος, ο Χριστός υπάρχει στην Κεχαριτωμένη Μαρία. Μαζί με εκείνην, το ίδιο Πνεύμα χαρίζει στον καθένα μας τη δυνατότητα να υπάρχει ως μια ξεχωριστή και ανεπανάληπτη οντότητα, ως εικόνα Θεού. Μας χαρίζει την ελευθερία να συμμετέχει ο καθένας μας εν ελευθερία στην ύπαρξη του άλλου με αγάπη, και να συνυπάρχουμε από κοινού στη Βασιλεία του Θεού, που δεν έχει τέλος, που υπάρχει, και θα υπάρχει στο μέλλον, και εις τους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
