Δεύτε συνευφραθώμεν, πάντες οι γηγενείς, επί τη μνήμη των σοφωτάτων Διδασκάλων ημών, Αθανασίου τε και Κυρίλλου• ούτοι γαρ, ως αξιόθεοι παλαισταί,
και πρόμαχοι της αληθείας πιστότατοι, εχθροίς τοις αοράτοις και ορατοίς,
ευσεβοφρόνως αντέστησαν…(Από το Δοξαστικό της Λιτής των Αγίων).
Ένα κάλεσμα μας απευθύνει ο ιερός υμνογράφος σήμερα κατά την εόρτια ημέρα της μνήμης των δύο μεγάλων Πατέρων Αθανασίου και Κυρίλλου, τους οποίους τιμά και γεραίρει με ιδιαίτερη λαμπρότητα η Εκκλησία μας. Ένα κάλεσμα ενθύμησης παλαισμάτων και αγώνων πνευματικών υπέρ της αληθείας. Ένα κάλεσμα υπόμνησης φρονήματος αντιστασιακού και διάθεσης ομολογιακής έναντι των ορατών και αοράτων ποικιλωνύμων εχθρών.
Πεπαρρησιασμένε Μητροπολίτα Ρόδου και σεπτέ μας Ποιμενάρχα κ.Κύριλλε,
ευσεβής των Ιερέων χορεία, ασίγητοι τέττιγες της ψαλτικής μας παραδόσεως,
εντιμότατοι Άρχοντες, Στρατιωτικές και λοιπές Πολιτικές Αρχές, αγαπητοί συνεορταστές και συμπανηγυριστές.
Ο μήνας τον οποίο διανύουμε ο Ιανουάριος, ορθά έχει χαρακτηρισθεί ως ο μήνας των Πατέρων. Αρχίζει με την εορτή της μνήμης του εν Αγίοις Πατρός ημών Βασιλείου Επισκόπου Καισαρείας της Καππαδοκίας και καταλήγει με την εορτή των τριών μεγίστων φωστήρων της τρισηλίου Θεότητος -των και προστατών της παιδείας μας- Βασιλείου του μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Στο μέσον περίπου, προβάλλει η ιερά ξυνωρίς των Αγίων Πατριαρχών Αλεξανδρείας Αθανασίου και Κυρίλλου, διδασκάλων ευσεβών και βάσεων θεολογικών, που αγωνίσθηκαν με σθένος και παρρησία σε εποχές δύσκολες και ιδιάζουσες για να στερεώσουν την ορθόδοξη πίστη για να την διαφυλάξουν από ετεροδιδασκαλίες και για να την παραδώσουν σώα και ακέραιη,πολύτιμη παρακαταθήκη, σε όλους εμάς.
Μία πιο ενδελεχής προσέγγιση και εντρύφηση στη ζωή τους στο έργο τους αλλά και στα συγγράμματα τους κρίνεται σκόπιμη για να αποδείξει το αληθές του λόγου.
Είχαν και οι δύο πατρίδα τους την Αλεξάνδρεια σπουδαίο κέντρο για την εποχή εκείνη, στην οποία ανατράφηκαν πνευματικά και μορφώθηκαν.
Ο Μέγας Αθανάσιος γεννημένος στα τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα από φτωχούς αλλά πιστούς και εναρέτους γονείς έχει από πολύ μικρός την κλίση για τα υψηλά και ωραία μονοπάτια της Θεολογικής Επιστήμης. Λαμβάνει την στοιχειώδη γνώση και κατόπιν μελετά μόνος του, θέτοντας στόχους ιερούς και άγιους.
Χειροτονείται Διάκονος σε ηλικία 25 περίπου ετών από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Αλέξανδρο τον οποίο ακολουθεί στην Α΄Οικουμενική Σύνοδο που γίνεται στη Νίκαια της Βιθυνίας. Συμμετέχει ενεργά ως Γραμματέας και κατατροπώνει την αιρετική διδασκαλία του Αρείου ο οποίος ως χριστομάχος και Θεομάχος διακήρυσσε ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός αλλά κτίσμα του Θεού το οποίο δημιουργήθηκε ‹‹εν χρόνω››.
Ο αγώνας του Αθανασίου διακρίνεται από δυναμισμό και ζήλο. Έχοντας ως εχέγγυο την γνώση διατυπώνει την ορθή και υγιή διδασκαλία περί του ομοουσίου όπως αποτυπώνεται μέχρι σήμερα στο Σύμβολο της πίστεως μας.
Λίγα χρόνια αργότερα μετά την κοίμηση του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Αλεξάνδρου χειροτονείται Επίσκοπος εκλεγμένος από κλήρο και λαό και τον διαδέχεται στον θρόνο.
Από την φωτεινή αυτή σκοπιά ο Αθανάσιος εντείνει τους αντιαιρετικούς του αγώνες.Αρνείται την κοινωνία με τον Άρειο γνωρίζοντας την διαστροφή της γνώμης του και την νόσο της αίρεσης που φώλιαζε στην καρδιά του τελευταίου.
Η σταθερή αυτή στάση του, εγείρει αντιδράσεις και συκοφαντίες των οπαδών του Αρείου οι οποίοι επηρεάζουν τους Αυτοκράτορες με αποτέλεσμα ο Αθανάσιος να εξορίζεται, να φυγαδεύεται, να κρύπτεται στην έρημο και να υπομένει διωγμούς και ταλαιπωρίες.
Είναι χαρακτηριστικό το ότι από τα 46 χρόνια ως Επίσκοπος τα 17 τα περνά στην εξορία.
Παρόλα αυτά η έρημος και η εξορία καθίστανται πηγή ευλογίας γι αυτόν διότι γνωρίζεται με τον μεγάλο Ασκητή τον Άγιο Αντώνιο του οποίου τον βίο συγγράφει και απ΄την συναναστροφή του οποίου πολλαπλώς ωφελείται.
Τα σπουδαία συγγράμματα του Αγίου Αθανασίου αντιαιρετικά και απολογητικά ως επί το πλείστον με κορυφαία το ‹‹Κατά Ειδώλων›› και το περί ‹‹Ενανθρωπήσεως του Λόγου›› είναι αποδεικτικά στοιχεία της αληθείας και ελεγκτικά της πλάνης και της διαστροφής των αιρέσεων.
Με όλη του αυτή την έντονη προσωπικότητα και δράση ο Αθανάσιος δίκαια χαρακτηρίζεται ως ο Στύλος της Ορθοδοξίας και ορθά αποκαλείται ως ο ηρωικότερος των Αγίων και ως ο Αγιότερος των ηρώων.
Ο Άγιος Κύριλλος νεώτερος του Αγίου Αθανασίου είναι και αυτός μία ισχυρή πνευματική φυσιογνωμία.
Αποκτά λαμπρή εκπαίδευση, μετά το τέλος της οποίας ασκητεύει στην Νιτρία κοντά σε φωτισμένους Πατέρες. Τρέφει βαθύτατο σεβασμό στον Άγιο Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη ο οποίος τον επηρεάζει πάρα πολύ στην πνευματική του πρόοδο. Η επιστροφή του στην Αλεξάνδρεια συνδυάζεται με την Χειροτονία του σε Διάκονο και Πρεσβύτερο από τον θείο του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόφιλο.Με τον θάνατο του τελευταίου το έτος 412 ανέρχεται στον Πατριαρχικό θρόνο της Αλεξανδρείας.
Στα 32 χρόνια της Πατριαρχείας του εκτός από το τεράστιο συγγραφικό του έργο διακρίνεται για την ευαισθησία του στον κοινωνικό τομέα. Οργανώνει κατά υποδειγματικό τρόπο την κοινωνική πρόνοια και αλληλεγγύη και στέκεται κοντά στους αδύνατους και ανήμπορους ανθρώπους.
Μεγάλη είναι η συμβολή του στην Γ΄Οικουμενική Σύνοδο που συνέρχεται στην Έφεσο το 431. Ως Πρόεδρος της Συνόδου κατατροπώνει τον Νεστόριο ο οποίος ονομάζει την Θεοτόκο Χριστοτόκο και διατυπώνει την αιρετική δοξασία ότι στον Χριστό έγινε ένωση προσώπων κατ΄ευδοκίαν και ότι η Παρθένος Μαρία δεν γέννησε Θεό αλλά άνθρωπο θεοφόρο.
Διατυπώνει την ορθόδοξη διδασκαλία λέγοντας ότι ο Θεός Λόγος ενοίκησε δηλ.κατοίκησε στην μήτρα της Παναγίας και σαρκώθηκε ‹‹εκ των αγνών αιμάτων της››. Έτσι ενώ είναι τέλειος Θεός έγινε και τέλειος άνθρωπος δηλ.Θεάνθρωπος. Στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού ενώθηκαν οι δύο φύσεις η θεία και η ανθρώπινη ασυγχύτως,ατρέπτως,αχωρίστως και αδιαιρέτως. Επομένως η Παναγία είναι Θεοτόκος.
Με την θεολογία του αυτή που είναι η θεολογία της Εκκλησίας ο άγιος Κύριλλος που ορθά αποκαλείται ως ‹‹η σφραγίδα των Πατέρων ›› εφιστά την προσοχή στο ότι στα δογματικά θέματα της πίστεως δεν χωρά η ψυχρή λογική και η νοησιαρχική προσέγγιση αλλά η θεοπτία και η κάθαρση που είναι αγιοπνευματικοί καρποί.
Ύστερα απ΄ όλα αυτά έχοντας κατά νουν ότι ‹‹οι Άγιοι ζώσι και τεθνηκότες››.
Μπορεί εύλογα να διερωτηθεί κάποιος. Ποιό είναι το αποστάλαγμα όλων αυτών των αγώνων που έκαναν και οι δύο Άγιοι στη σημερινή μας εποχή; Ποιό διαχρονικό μήνυμα εκφράζουν και θέλουν να αφουγκραστούμε στην δύσκολη εποχή που ζούμε και στην ακαταλαβίστικη εν πολλοίς κοινωνία που εγκαταβιούμε;
Οι Άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος θήτευσαν και συναναστράφηκαν φωτισμένους ανθρώπους οι οποίοι σημάδεψαν την πνευματική τους πρόοδο και τους βοήθησαν με τις σοφές παραινέσεις τους.
Αυτή η πνευματική πρόοδος είναι το ζητούμενο στη σημερινή μας εποχή που λέμε ότι έχουμε πετύχει τόσα πολλά στον τεχνολογικό τομέα αλλά που όλοι μας υστερούμε στον πνευματικό. Γιατί άραγε βάζουμε προτεραιότητες σε υλιστικά ενδιαφέροντα και γιατί υπερτονίζουμε τόσο πολύ την οικονομική κρίση παραθεωρώντας την γενεσιουργό αιτία όλης της παθογένειας της κοινωνίας μας που είναι η κρίση η πνευματική και η άλωση η εσωτερική που έχουμε υποστεί;
Χαρακτηριστικό γνώρισμα και των δύο ήταν το σταθερόν του χαρακτήρος τους και η αποφασιστικότητα των θέσεων τους.
Έζησαν σε εποχές που χαρακτηρίζονται δύσκολες για την Εκκλησία μας γιατί είχαν να αντιμετωπίσουν τις κακοδοξίες, έσωθεν λύκων.
Και ο Άρειος ως Πρεσβύτερος και ο Νεστόριος ως Πατριάρχης κατείχαν ύψιστες θέσεις στην Εκκλησία. Δεν πρόσεξαν όμως και αυτονομήθηκαν. Αντί να υπακούσουν στην Εκκλησία εισήγαγαν δικές τους διδασκαλίες στηριζόμενοι στην ψυχρή λογική και στον προσωπικό τους στοχασμό. Αυτή η αλλοίωση συνιστά την αίρεση.
Αντίθετα οι άγιοι Αθανάσιος και Κύριλλος με πλήρη υπακοή στην Εκκλησία και όπως θα λέγαμε σήμερα με ορθή εκκλησιολογική βάση μπόρεσαν και το ποίμνιο να προστατεύσουν και την διδασκαλία της Εκκλησίας μας ανόθευτη και ακέραιη να διαφυλάξουν.
Σήμερα επιτακτική προβάλλει η ανάγκη, η πατρίδα μας και ιδιαίτερα ο τόπος που ζούμε και δραστηριοποιούμεθα όλοι μας, το ευλογημένο και αγιοτόκο νησί μας να παραμείνει ζωντανό, πιστό και παραδοσιακό σε αρχές και αξίες. Δεν θα πρέπει να μας αγγίζουν αιρετικές διδασκαλίες που σπέρνονται με επιτήδειο τρόπο, (όπως π.χ. διανομή φυλλαδίων, επισκέψεις στα σπίτια μας καθώςπρέπει κυρίων και κυριών) ή και συναναστροφές με υποτιθέμενους νεοεποχίτες προφήτες που προσπαθούν να μας πείσουν ότι υπάρχουν και άλλες εκκλησίες εκτός της μόνης αληθινής και σώζουσας που είναι η Ορθόδοξη. Θα πρέπει να κλείσουμε τα αυτιά μας σε σειρήνες αναβίωσης του αρχαίου δωδεκαθέου όπως ενσπείρεται τεχνιέντως σε μέσα ενημερώσεως και να καταδικάσουμε συγκεντρώσεις και ομιλίες στις οποίες υποτιθέμενοι αρχηγοί διεκδικούν το αποκλειστικό προνόμιο της επικοινωνίας με τον Θεό και της αποστολής θείων μηνυμάτων.
Ακόμη να συμβουλεύουμε κάποιους στο ότι η φιλάνθρωπη δραστηριότητα όταν είναι μόνο κίνηση εντυπωσιασμού και δεν φιλτράρεται από την άνευ όρων και ορίων αγάπη προς τον Χριστό χάνει το νόημα και το περιεχόμενο της.
Όλοι αυτοί οι διαγραφόμενοι κίνδυνοι μπορούν να ξεπεραστούν με την πλήρη υπακοή μας στην Εκκλησία, με την διάθεση μαθητείας που πρέπει να επιδεικνύουμε στους πνευματικούς μας ταγούς, με την προσωπική πνευματική μας θωράκιση που γίνεται με την μελέτη της Αγίας Γραφής με την συχνή εξομολόγηση με την τακτική θεία κοινωνία και με την ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια για πνευματική καλλιέργεια και πρόοδο.
Φιλέορτο εκκλησίασμα.
Την σημερινή ημέρα έχουμε πρόσθετο λόγο χαράς αλλά και πνευματικής ευφροσύνης. Εορτάζει ο Πνευματικός μας πατέρας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ.Κύριλλος.Αυτό ως γεγονός καθιστά την εορτή ακόμη λαμπρότερη και την ημέρα ακόμη επισημότερη γιατί η εορτή του Επισκόπου είναι και εορτή όλης της τοπικής Εκκλησίας είναι και εορτή όλου του πληρώματος της .
Είναι πολύ απλά και εορτή όλων μας.
Για τον λόγο αυτό Σεβασμιώτατε Πάτερ και Δέσποτα εν κατακλείδι επιτρέψτε μου την δι΄ολίγου αποστροφήν του λόγου μου προς το σεπτόν πρόσωπον σας.
Έχουν παρέλθει 6 και ήμισυ έτη από της αναρρήσεως σας εις τον ιστορικόν θρόνον της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου.
Η θεοφιλής σας μέριμνα δια το εμπιστευθέν πλήρωμα, το ανύστακτον ενδιαφέρον σας δια την στελέχωσιν του Ιερού κλήρου, η ανακαίνισις και ανασυγκρότησις Μονών και Εκκλησιών, η επί θύραις ανέγερση νέων Ναών, το αεικίνητον του χαρακτήρος σας, η εμβρίθεια και οξυδέρκεια του νοός σας, η σύνεσις και η ευτολμία εις την λύσιν των ζητημάτων και πλείστα άλλα δικαιολογούν και την χαράν και την ικανοποίησιν όλων μας κληρικών και λαικών οι οποίοι εν ενί στόματι και μια καρδία αναφωνούμεν:
Τοιούτος ημίν έπρεπεν Αρχιερεύς.
Συνεχίστε με το αυτόν έκπαγλον πάθος και με την αυτήν πιστότηταν έργου και λόγου.
Πολλά, ευφρόσυνα, ευλογημένα και σωτήρια τα έτη Σας.
Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Πόκιας
