της Εκπαιδευτικού Αναστασίας Χατζηαντωνίου

Νότια του χωριού Σορωνή υπάρχει μια πεδιάδα, η οποία εκτείνεται ανάμεσα σε δύο λοφοσειρές και φτάνει μέχρι τους πρόποδες του όρους Περιόλι. Συναντιέται με την κοιλάδα της Διμυλιάς την οποία διασχίζει κατά μήκος η κοίτη του χειμάρρου Πλατή.

Μέσα στην κοιλάδα αυτή και σ’ απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων του χωριού Σορωνής υπάρχει μικρό εξωκλήσι το οποίο ονομάζεται Άγιος Σουλάς. Το εξωκλήσι είναι οικοδομημένο στο όνομα του Αγίου Σίλα του αχώριστου συνοδοιπόρου του Αποστόλου Παύλου. Ολόγυρά του εκτείνεται περιοχή από κατάφυτα πανύψηλα πεύκα.

Ο ναΐσκος είναι ρυθμού Βασιλικής, έχει μήκος 7,70 μέτρων, πλάτος 2,70μ. και ύψος 3μ  Είναι άγνωστο πότε κτίστηκε. Στο επάνω μέρος της εισόδου υπάρχει ανάγλυφος σταυρός με ημερομηνία 1836. Θεωρείται βέβαιο ότι οικοδομήθηκε κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες πιθανόν κατά το 100-150 μ.Χ.

Μέσα στο ναό και απέναντι από την είσοδο στη βόρεια πλευρά υπάρχει πηγή νερού μέσα σε τεχνητό σπήλαιο. Το αγίασμα θαυματουργεί θεραπεύοντας τα διάφορα δερματικά νοσήματα και ιδίως τη ψώρα.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση όταν ο Απόστολος Παύλος ήρθε στη Ρόδο, προς διάδοση του Χριστιανισμού, συνοδευόταν από το Σίλα.

Η ιστορία της ιατρικής αναφέρει τον Σίλα, ως ιατρό δερματολόγο, ο οποίος θεράπευε πολλούς πάσχοντες από διάφορα νοσήματα λέπρας, κνιδώσεως, ψώρας, εκζεμάτων κ.τ.λ.

Ενώ ο Απόστολος Παύλος εργαζόταν στη Λίνδο για να οργανώσει τη διοίκηση της νεοϊδρυθείσης Εκκλησίας, ο Σίλας περιόδευε στα διάφορα χωριά του νησιού για να διδάξει τη νέα θρησκεία.

Έφθασε στη σημερινή θέση του Αγίου Σουλά κοντά στην οποία υπήρχε συνοικισμός με ιερό βωμό. Άρχισε να κηρύττει τη θεότητα του Ιησού Χριστού στους κατοίκους.

Επειδή όμως έβλεπε ότι οι ακροατές του ήταν πολύ δύσπιστοι, άρχισε να σκέπτεται με ποιο τρόπο θα μπορούσε να αποδείξει τη Χριστιανική πίστη κατά της ειδωλολατρικής πλάνης.

Μ’ αυτές τις σκέψεις ο Σίλας παρατήρησε ότι απέναντι από την κοινότητα στη θέση Νικολού που μέχρι σήμερα ονομάζεται «στου ψωριάρη» βρισκόταν ασθενής που έπασχε από ψώρα. Είχε απομακρυνθεί προνοητικά από τους κατοίκους για να μη διαδοθεί η αρρώστια.

Ο Σίλας αποφάσισε να στηρίξει τη θεότητα της χριστιανικής θρησκείας. Επανέλαβε τη διδασκαλία του και είπε :
«Επειδή βλέπω ότι δε μπορείτε να καταλάβετε ποια από τις δύο θρησκείες είναι η αληθινή και ποια η ψεύτικη, προτείνω να φέρουμε εκείνο τον απομονωμένο ασθενή, ο οποίος πάσχει από ψώρα και να τον αφήσουμε κοντά στο βωμό.

Μετά να προσευχηθούν οι ιερείς σας και να παρακαλέσουν τους θεούς σας να τον θεραπεύσουν. Αν ο ασθενής θεραπευθεί, αυτό θα σημαίνει ότι οι θεοί σας είναι αληθινοί και θα πιστέψω σ’ αυτούς κι εγώ. Αν όμως ο ασθενής δεν θεραπευτεί, τότε να προσευχηθώ κι εγώ, να παρακαλέσω το Θεό μου για τη θεραπεία του αρρώστου. Αν τότε αυτός γίνει καλά, αυτό θα σημαίνει ότι η θεότητα του Ιησού Χριστού είναι βεβαία και οι θεοί τους οποίους εσείς λατρεύετε είναι ψεύτικοι».

Η πρόταση του Σίλα έγινε δεκτή και έφεραν κοντά στο βωμό τον ασθενή. Άρχισαν πρώτα οι ιερείς των ειδωλολατρών τις παρακλήσεις τους υπέρ του ασθενή, αλλά αυτός δεν έγινε καλά.

Μετά απ’ αυτούς προσευχήθηκε και ο Σίλας και αφού επικαλέσθηκε την παρά του Ιησού θεραπεία του ασθενή, πήρε νερό από την πηγή η οποία βρισκόταν κοντά στο βωμό. Έλουσε τον ασθενή και αμέσως αυτός έγινε εντελώς καλά.

Βλέποντας οι κάτοικοι το θαύμα πίστεψαν ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο μόνος αληθινός Θεός και τον παρακάλεσαν να διδάξει τη Χριστιανική θρησκεία.

Ο Σίλας έμεινε εκεί μερικές μέρες, τους δίδαξε τη Χριστιανική θρησκεία, τους βάφτισε όλους, διόρισε ιερείς και διδασκάλους της νέας θρησκείας, θεράπευσε πολλούς ασθενείς των γύρω συνοικισμών και επέστρεψε στη Λίνδο, όπου συναντήθηκε με τον Απόστολο Παύλο.

Την είδηση αυτή την οποία μας δίνει η παραπάνω εγχώρια παράδοση, ότι ο χριστιανισμός εισήχθη στη Ρόδο απ’ αυτούς τους Αποστολικούς χρόνους την επιβεβαιώνουν και οι Πράξεις των Αποστόλων (κεφ. ΚΑ΄-1).Σύμφωνα με αυτές, όταν ο Απόστολος Παύλος, συμπληρώνοντας την τρίτη αποστολική πορεία του, επέστρεφε στα Ιεροσόλυμα, επισκέφθηκε τους Φιλίππους, την Τρωάδα, τη Μυτιλήνη, τη Σάμο και τη Μίλητο και από κει πήγε στην Κω, ενώ την άλλη μέρα ήρθε στη Ρόδο και από δω πήγε στα Πάταρα.

Στο σημείο αυτό οι Πράξεις των Αποστόλων δεν αναφέρουν πολυήμερη διαμονή του Παύλου στη Ρόδο, διότι (κεφ. Κ-16) ο  Παύλος βιαζόταν να φτάσει στα Ιεροσόλυμα πριν από τη γιορτή της Πεντηκοστής.

Τα θαύματα που αναφέρονται στη θεραπεία δερματικών παθήσεων και ιδιαίτερα της ψώρας όσων πιστών – αρρώστων χρησιμοποίησαν το νερό του Αγίου Σουλά για να πλυθούν, είναι πολλά.

Σύμφωνα με μαρτυρία του ίδιου, ο Ηλίας Σταματέλλου από το χωριό Καλαβάρδα, όταν ήταν μαθητής, περίπου 12 ετών εκανοναρχούσε στον Άγιο Σουλά την ημέρα του πανηγυριού. Όταν οι ιερείς έβγαλαν τα άγια, το νερό της πηγής που βρισκόταν μέσα στο μοναστήρι φούσκωσε και βράχηκαν τα παπούτσια του, όπως και όλων των άλλων προσκυνητών που ήταν μέσα στο μοναστήρι. Ύστερα τα νερά στράφηκαν προς τα πίσω.

Ένας Μπέης από την Αίγυπτο ο οποίος έπασχε από κάποιο δερματικό νόσημα ήρθε στη Ρόδο και διέμεινε στο ξενοδοχείο του κυρίου Ανδρίκου Καλλίγερου στο Νιοχώρι. Ο ξενοδόχος είδε τα χέρια του γεμάτα πληγές και τον ρώτησε γι’ αυτό. Ο Μπέης του απάντησε ότι πάσχει από ψώρα και ότι επισκέφτηκε πολλούς γιατρούς, αλλά καμιά θεραπευτική συμβουλή δεν τον ωφέλησε.

Τότε ο ξενοδόχος του έδειξε τον παπα – Ιωάννη Οικονόμο, ιερέα από τη Σορωνή, ο οποίος κατά τύχη είχε διαμείνει στο ίδιο ξενοδοχείο και του είπε ότι στο χωριό του παπά υπάρχει κάποιος καλός γιατρός γι’ αυτή την αρρώστια. Στη συνέχεια του διηγήθηκε διάφορα θαύματα του Αγίου Σουλά που είχε ακούσει. Ο Μπέης πήγε στον Άγιο Σουλά, λειτουργήθηκε, λούστηκε με το αγίασμα της πηγής και μετά από μερικές μέρες ήταν εντελώς υγιής. Όταν γύρισε στην Αίγυπτο έστελνε κατά καιρούς διάφορα δώρα στο μοναστήρι.

Το θαυματουργό αυτό νερό βρισκόταν σε πηγή μέσα σε τεχνητό σπήλαιο, μέσα στο μοναστήρι, απέναντι από την είσοδό του. Οι προσκυνητές το έπαιρναν ως αγίασμα μετά τη θεία λειτουργία και θεράπευε τα διάφορα δερματικά νοσήματα.

Ο Γενικός  Διοικητής Δωδεκανήσου Μάριο Λάγκο έστειλε το 1931 για χημική εξέταση νερό από την πηγή αυτή και η ανάλυση έδειξε ότι το νερό περιείχε συστατικά που το έκαναν άριστο για πόση και ακόμα ότι είχε αντισηπτικές ιδιότητες για μερικά μολυσματικά εντερικά νοσήματα.

Η «Επιθεώρηση της νέας θεραπείας και πρακτικής ιατρικής» δημοσίευσε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτής «Πηγή Αγίου Σουλά. – Ύδωρ ψυχρό, υπότονο, νατροδιοανθρακικομαγνησιακό μετά μονίμου ξηρού υπολείμματος γρ. 0,584ο/οο. Άριστο, ως ύδωρ επιτραπέζιο, ειδικώς τα νοσήματα της ανταλλαγής και ενέργειας αντιφοραματικής και αντισηπτικής, διαρκούσης της εξέλιξης μερικών μολυσματικών εντερικών νοσημάτων (ελίτυφος, γαστρεντερίτιδα, δυσεντερία κ.λ.π.).

Αφού λοιπόν ο Διοικητής είδε τα συστατικά και τις ιδιότητες του νερού του Αγίου Σουλά κατασκεύασε υπόγεια δεξαμενή, λίγα μέτρα από τη νότια πλευρά του μοναστηριού, για την αποταμίευση του νερού. Από τη δεξαμενή αυτή οδήγησε το νερό σε βρύση.

Όταν ο Γενικός Διοικητής της Δωδεκανήσου Μάριο Λάγκο επισκέφτηκε το πανηγύρι, αφού μελέτησε τη γοητευτική θέση του μοναστηριού και γενικότερα την όμορφη δασώδη περιοχή, σκέφτηκε να λαμπρύνει το πανηγύρι και κατασκεύασε Ιππόδρομο.

Στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Σουλά υπάρχουν : 

Ένα γήπεδο – ιππόδρομος. Είναι το ίδιο που έχει κατασκευαστεί επί Ιταλοκρατίας και σήμερα έχουν συμπληρωθεί μπασκέτες και μια μεγάλη εξέδρα που χρησιμοποιείται για διάφορες εκδηλώσεις.

Τέλος, πρέπει να πούμε ότι ο Χριστιανισμός διαδόθηκε στη Ρόδο και στην υπόλοιπη Δωδεκάνησο πολύ νωρίς . Είναι φανερό :

Από μαρμάρινα βαπτιστήρια που βρίσκονται στον Άγιο Γεώργιο και στην Αγία Ειρήνη στη Λαχανιά και ακόμα ένα στα ερείπια της Αγίας Ειρήνης μεταξύ Αρνίθας και Απολακκιάς.

Από ονόματα ναών αφιερωμένων σε Αγίους των πρώτων Χριστιανών, όπως ο Άγιος Λουκάς (παλαιό ξωκλήσι) και ο Άγιος Σίλας στη Σορωνή, ο Άγιος Φιλήμονας στην Αρνίθα, ο Άγιος Αβακούμ και ο Άγιος Θωμάς στη Μονόλιθο και ο Άγιος Φωκάς στα Σιάννα.

Από μαρτυρίες διαφόρων διασήμων περιηγητών, αρχαιολόγων και φιλολόγων οι οποίες στηρίζονται σε επιγραφές και διάφορα άλλα χριστιανικά μνημεία, αναγόμενα στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες.

Η μνήμη του Αγίου Σιλα  γιορτάζεται την 30ή Ιουλίου και γίνεται μεγάλο πανηγύρι, κατά τη διάρκεια του οποίου μαζεύονται χιλιάδες προσκυνητές από ολόκληρο το νησί.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Τρύφωνος Ευαγγελίδου, «Ροδιακά», τόμος Β΄, σελίδες : 5-7.
Εμμανουήλ Χατζηκυριαζή, «Ο φάρος», Ρόδος (1934).
Χ. Παπαχριστοδούλου, «Ιστορία της Ρόδου», Στέγη γραμμάτων και τεχνών Δωδ/σου, Αθήνα (1934).
«Επιθεώρησις της νέας θεραπείας και πρακτικής ιατρικής» - αρ. τεύχους 10, Οκτώβριος (1931).