Το ΄΄ΡΟΔΙΑΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ΄΄, που κρατάμε στα χέρια μας, Σεβασμιώτατοι άγιοι Αρχιερείς, εκ του ιερού Καταλόγου και του θύραθεν αγαπητοί μου αδελφοί, με την έγκριση και ευλογία του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου μας κυρίου Βαρθολομαίου, έχει εισαχθεί ήδη στην λειτουργική χρήση της αγίας μας Εκκλησίας και είναι καρπός πολύμοχθης εργασίας και κόπου ανυπολογίστου του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρόδου κυρίου Κυρίλλου, ενός από τους λογιώτερους Ιεράρχες του Οικουμενικού Θρόνου, γνωστού και προικισμένου υμνογράφου της αγιωτάτης μας Εκκλησίας. Αποτελεί δε, πραγματικόν άθλο, η πραγμάτωσή του εάν λάβομε υπόψη μας, ότι ο Σεβασμιώτατος κατόρθωσε να καταρτίσει και να εκδώσει το μνημειώδες αυτό έργο ύστερα από επτά μόνον έτη αρχιερατικής διακονίας του (25.4.2004), στην Ιερά Μητρόπολη της Ρόδου. Και τούτο καθίσταται ακόμη περισσότερο κατανοητό, αν σκεφθούμε επιπροσθέτως τις διοικητικές και ποιμαντικές φροντίδες ενός νέου Ιεράρχου, που αναλαμβάνει καθήκοντα διαποιμάνσεως μιας Μητροπόλεως με αξιώσεις και μάλιστα κάτω από το βάρος της ευθύνης, που υπαγορεύουν οι σύγχρονες κοινωνικές συγκυρίες, με νέες προοπτικές, εξιδασμένες ποιμαντικές μεθόδους και αυξημένες διοικητικές μέριμνες.

Εκείνο, όμως, που πρέπει να τονίσομε στο σημείο αυτό και να καταλογίσομε μετά χαράς ως το κυριότερο κίνητρο του Σεβασμιωτάτου είναι, κατά την γνώμη μας, η αγάπη προς την λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Αυτό δηλαδή που υπήρξε πάντοτε η κινητήριος δύναμη στη διακονία, τη ζωή και την πράξη των Αγίων Πατέρων. Πριν απ’ όλα η λειτουργική ζωή, το θυσιαστήριο. Από εκεί εκπορεύονται όλες οι δραστηριότητες του ποιμένος. Και η φιλανθρωπική - κοινωνική διακονία και η καθόλου ποιμαντική μέριμνα, που διαποτίζεται από την προσευχητική συνεπικουρία και επιστασία των Αγίων, η οποία επικαιροποιείται σε κάθε πράξη, σε κάθε ενέργεια, σε κάθε βήμα για την ιστορική σάρκωση του ευαγγελικού Λόγου.

Χωρίς λειτουργική ζωή, ό,τι και να αρχίσει κανείς, ό,τι και να κάνει, ό, τι και αν κατορθώσει μπορεί για λίγο να περπατήσει μέσα στον χρόνο, ακόμη και να το χειροκροτήσει ο κόσμος, που δεν γνωρίζει ότι η Εκκλησία δεν είναι ιδρυματική, αλλά μία λειτουργική αέναος γαμήλια πορεία του καθολικού σώματος των πιστών «συν πάσι τοις αγίοις» (Εφεσ. 3.18), προς το Πάσχα το συνεχές και το αιώνιο, διαφορετικά, αργά ή γρήγορα το εστερημένο λειτουργικής δομής έργον μαραίνεται και αργοσβήνει.

Η λειτουργική ζωή είναι ο βαρύτιμος εξοπλισμός της ορθοδόξου πνευματικότητος, η μορφωτική δύναμη και ανάπλαση, που εκταμιεύεται από το ζωντανό σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, για να αυξηθεί «εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» (Εφεσ. 4.13).

Οι Άγιοι, που αποτελούν τα εξιδιασμένα αντίγραφα της ανθρώπινης φύσεώς μας, έζησαν λειτουργικά και εκφράστηκαν με τις λατρευτικές κατηγορίες της εξαγιασμένης κοινότητος σε όλους του τομείς του ανθρωπίνου βίου και γι’ αυτό βρίσκονται ενωμένοι οργανικά με το Ευχαριστιακό σώμα της Εκκλησίας: Απόστολοι, Ιεράρχες, Όσιοι, Μάρτυρες, Οσιομάρτυρες και Νεομάρτυρες και πάνω απ’ όλους η Κυρία Θεοτόκος, το φριχτό και παναμώμητο θυσιαστήριο, ο τόπος ο άγιος, όπου ο μονογενής Υιός του Θεού αναπαύεται διά των αγίων μυστηρίων, γιατί αυτή έγινε «γη ζωοδότις», «θεία τράπεζα προσφέρουσα εξ εαυτής την κοινήν αμβροσίαν…» Βλ.: Η θεία Λουτουργία, ιερομ. Γρηγορίου, σελ. 292).

Αυτά, ο Σεβασμιώτατος, ως υμνογράφος, τα γνωρίζει πολύ καλά, όχι μόνο γιατί μεγάλωσε μέσα στο ιερόν Βήμα, αλλά και γιατί «ο χορηγών εκάστω τα τάλαντα κατά την ιδίαν δύναμιν» (Ματθ.25.15), ως «ο ερευνών νεφρούς και καρδίας» Κύριος (Αποκ. 2.23), έδωσε εις τον τιμώμενον Ιεράρχη την σφραγίδα, ώστε παιδιόθεν να αγαπήσει και να υμνήσει τους Αγίους Του και την Κυρία Θεοτόκον και απέκτησε όχι μόνο λειτουργικό αλλά και εκκλησιολογικόν ήθος. Το ήθος αυτό, ιδιαίτερα, το διαβλέπομε να διαλάμπει στην ευγένεια, την λεπτότητα, την καθαρότητα και πιστότητα της συνειδήσεως, ότι ο Επίσκοπος είναι η συνέχεια της Αποστολικής Διαδοχής στην άληκτη πορεία του Κυριακού Σώματος, αρετές που εκφράζονται έκδηλα με την αφιέρωση στην μνήμη του αοιδίμου προκατόχου του κυρού Αποστόλου του Β΄.

Το «ΡΟΔΙΑΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ» , τυπωμένο σε μεγάλο σχήμα, στο γνωστό των συνηθισμένων εν χρήσει μηναίων της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, έχει τυπωθεί στο καλλιτεχνικό Τυπογραφείο Επτάλοφος της Θεσσαλονίκης, σε σατινέ χαρτί, φιλικό στον αναγνώστη και περιέχει, στις 318 σελίδες του, τις ιερές Ακολουθίες όλων των Αγίων της Ρόδου. Σε αυτές δεν συμπεριελήφθησαν, κατά την κρίση του Σεβασμ. υμνογράφου, οι Ακολουθίες των Αγίων, οι οποίοι απλώς πέρασαν από τη Ρόδο, όπως ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης, ο Αυξίβιος Επίσκοπος Σολίας ή Σόλων της Κύπρου, οι Πατριάρχες Αλεξανδρείας Κύριλλος, Ιωάννης ο Ελεήμων και Μελέτιος Πηγάς και πολλοί άλλοι. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση των Αγίων Μαρτύρων Κλήμεντος Επισκόπου Αγκύρας και Αγαθαγγέλου, επειδή το Συναξάριό τους αναφέρεται εκτενώς στη διέλευσή τους από την Ρόδο και κάνει λόγο και για τον πρώτο ιστορικά γνωστό Επίσκοπό της Φωτεινό.

Όλες οι ιερές Ακολουθίες είναι πλήρεις: με Μικρόν Εσπερινό, Λιτή και Όρθρο και αναπτύσσονται κατά το εκκλησιαστικό εορτολόγιο, που, ως γνωστόν, άρχεται από του μηνός Σεπτεμβρίου. Το όλο υμνογραφικό έργο μπορούμε να το κατατάξομε σε κατηγορίες: απλών Ακολουθιών, που είναι μόνη η Ακολουθία του Αγίου ή των Αγίων, των Ακολουθιών που πλουτίζονται με Παρακλητικό Κανόνα, των Ακολουθιών που πλαισιώνονται με Παρακλητικό Κανόνα και Χαιρετιστηρίους Οίκους και σε Ακολουθίες που έχομε επιπλέον και Οκταήχους Κανόνες.

Ιδιαίτερη κατηγορία ιερών Ακολουθιών αποτελούν οι Συνάξεις της Υπεραγίας Θεοτόκου, έναντι των οποίων ο υμνογράφος στάθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια και διάκριση. Οι κάτοικοι της Ρόδου, όπως, άλλωστε, όλων των νησιών του Αρχιπελάγους, είναι Παναγιόφιλοι. Όπου και να πάει κανείς θα βρει να τιμάται μια Παναγία με ξεχωριστό όνομα. Ο κάθε τόπος διεκδικεί τη δική του Παναγία, ονοματολογικά. Γι’ αυτό θησαυρίζονται στο νησί πλείστες όσες θαυματουργές Εφέστιοι Εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Απλές, αλλά πλήρης, Ακολουθίες, έχομε: Την 23^η Ιανουαρίου, των Αγίων Μαρτύρων Κλήμεντος Επισκόπου Αγκύρας και Αγαθαγγέλου, των εν Αγκύρα αθλησάντων. Την δ΄ Κυριακή των Νηστειών, της Συνάξεως Πάντων των εν Ρόδω Αγίων. Την 9^ην Αυγούστου, του Αγίου ενδόξου Ιερομάρτυρος Ευθυμίου Μητροπολίτου Ρόδου, και την 26^ην Αυγούστου των Αγίων Μαρτύρων Αδριανού και Ναταλίας, προεόρτια της μνήμης του Αγίου ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Φανουρίου του Νεοφανούς.

Ακολουθίες, που αναφέρονται σε Αγίους, που τιμά περισσότερον ο λαός και έχει συνταχθεί Παρακλητικός Κανών είναι: στη μνήμη του Αγίου ενδόξου Νέου Οσιομάρτυρος Μαλαχίου του Λινδίου, 29 Σεπτεμβρίου. Στη μνήμη του Αγίου ενδόξου Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου του Υδραίου, 14 Νοεμβρίου. Του Οσίου και Θεοφόρου Πατρός ημών Μελετίου του εν Υψενή, 12 Φεβρουαρίου. Του Αγίου ενδόξου Νεομάρτυρος Νικήτα του Νισυρίου, 21^η Ιουνίου και του Αγίου ενδόξου Αποστόλου Σίλα, 30 Ιουλίου.

Χαιρετιστήριοι Οίκοι έχουν συνταχθεί στους Αγίους: εις τον Άγιον ένδοξο Οσιομάρτυρα Μαλαχία, εις τον Άγιον ένδοξο Νεομάρτυρα Κωνσταντίνο τον Υδραίο, εις τον Όσιον και Θεοφόρο Πατέρα ημών Μελέτιον τον εν Υψενή, εις τον Άγιον ένδοξον Ιερομάρτυρα Κύριλλο τον Λούκαρι, και εις τον Άγιον ένδοξον Μεγαλομάρτυρα Φανούριο.

Ξεχωριστή υμνολογική τιμητική μέριμνα υπάρχει για τον Άγιο ένδοξο Νεομάρτυρα Κωνσταντίνο τον Υδραίο, που γιά χάρη του έχουν συν-τεθεί οκτάηχοι Κανόνες, καθώς και στον Άγιον ένδοξο Μεγαλομάρτυρα Φανούριον, πολιούχον, που έχει συνταχθεί επί πλέον Προεόρτιος και Μεθεόρτιος Ακολουθία.

Τέλος, θα αναφερθούμε στις ιερές Συνάξεις των Αγίων Εικόνων, εκ των οποίων, όπως σημειώνει ο Σεβασμιώτατος, τον Πρόλογο του ΛΕΙ«ΜΩΝΑΡΙΟΥ», οι μεν της «Σκιαδενής», της «Τσαμπίκας», της «Υψενής», της «Καθολικής» και της «Φανερωμένης» τιμώνται ιδιαιτέρως και πλην της «Καθολικής» έκπαλαι εκ παραδόσεως λιτανεύονται σε καθορισμένες ημέρες, οι δε: της «Παραμυθίας», της «Παντανάσσης» και της «Φιλερήμου», τιμώνται στις φερώνυμες ιερές Μονές, όπου φυλάσσονται αντίγραφά τους.

Οι ιερές Ακολουθίες των Συνάξεων των αγίων Εικόνων έχουν ως εξής: Σεπτεμβρίου 8: Η Σύναξις της θαυματουργού Εικόνος της επονομαζομένης «Σκιαδενής». Σεπτεμβρίου 24: Σύναξις της θαυματουργού Εικόνος της Υπεραγίας θεοτόκου της επονομαζομένης «Φιλερήμου». Ιανουαρίου 21: Η Σύναξις της Υπεραγίας Θεοτόκου της επονομαζομένης «Παραμυθίας». Κυριακή, Γ΄των Νηστειών: Ανάμησις της ελεύσεως και ευρέσεως της Εικόνος της Υπεραγίας Θεοτόκου της επονομαζομένης «Τσαμπίκας». Τρίτη της Διακαινησίμου: Η Σύναξις της Εικόνος της Υπεραγίας Θεοτόκου της επονομαζομένης «Τσαμπίκας». Τετάρτη της Διακαινησίμου: Η Σύναξις της Εικόνος της Υπεραγίας Θεοτόκου της επονομαζομένης «Υψενής». Παρασκευής της Διακαινησίμου: Η Σύναξις της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ζωοδόχου Πηγής και της θαυματουργού Εικόνος Αυτής της επονομαζομένης «Φανερωμένης». Ιουλίου 2: Η Σύναξις της Υπεραγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας της επονομαζομένης «Παντανάσσης». Αυγούστου 23: Η Σύναξις της Υπεραγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας της επονομαζομένης «Καθολικής».

Σε όλες τις Θεομητορικές Συνάξεις των ιερών Εικόνων έχουν συν-τεθεί Παρακλητικοί Κανόνες, πλην της Αναμνήσεως και Ελεύσεως της επονομαζομένης «Τσαμπίκας». Επίσης, όλοι οι Παρακλητικοί Κανόνες έχουν συντεθεί υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρόδου κυρίου Κυρίλλ ου, πλην του εις την Παναγία την «Παραμυθίαν», που είναι ποίημα του αοιδίμου Υμνογράφου της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας κυρού Γερασίμου του Μικραγιαννανίτου.

Σεβασμιώτατοι, αγαπητοί μου, το «ΡΟΔΙΑΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ» του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρόδου κυρίου Κυρίλλου έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό. Ήταν η μόνη Εκκλησία στον γύρω χώρο που υστερείτο βιβλίου, Λειμωναρίου, εν προκειμένω, που να περιλαμβάνει υμνογραφικά το σύνολο των Αγίων της τοπικής Εκκλησίας. Αναφέρομε ενδεικτικά ότι η Μυτιλήνη είχε το δικό της «ΛΕΣΒΙΑΚΟΝ ΜΗΝΑΙΟΝ», από του έτους 1969, η Χίος το δικό της «ΝΕΟΝ ΧΙΑΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ» και μάλιστα σε επτά εκδόσεις, η Κρήτη το «ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ», που εξέδωσε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κυρός Τίτος το 1984 και το «ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΠΑΝΑΓΙΟΝ», που εξεδόθη το 2000, η νήσος Πάτμος έχει το δικό της «ΠΑΤΜΙΑΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ», το οποίο με πρόνοια του Καθηγουμένου και Πατριαρχικού Εξάρχου Πάτμου κυρίου Αντίπα, συνετάχθη υπό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρόδου κυρίου Κυρίλλου και εξεδόθη το 2007.

Με το «ΡΟΔΙΑΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ» η νήσος της Ρόδου αποκτά μια ανυπέρβλητη πνευματική και εκκλησιαστική ομορφιά. Γιατί στολίζεται και περιβάλλεται από το αγιόπλοκο αμαράντινο στεφάνι των Αγίων της Εκκλησίας της. Ντύνεται το κάλλος του ουρανού με την παρουσία της Υπεραγίας Θεοτόκου στις Συνάξεις των ιερών Εικόνων της, των Αγίων, ως Φίλων γνησίων του Θεού, που τους χαρίτωσε το Πνεύμα το Άγιον και τώρα με τα υμνογραφικά μελουργήματα που τους προσφέρει χαριτωνόμαστε κι εμείς ως υμνητές δι’ αυτών του παναγάθου Τρισυποστάτου Θεού μας.

Το «ΡΟΔΙΑΚΟΝ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΝ» φέρνει στο προσκήνιο της καθημερινής λατρείας όλες αυτές τις ιερές μνήμες της Κυρίας Θεοτόκου και των Αγίων του Θεού και με αυτές αναρριπίζεται η πίστη και η ελπίδα στις καρδιές των χριστιανών. Ανακαινίζεται η θαμπή ατμόσφαιρα της καθημερινότητας και γίνεται χαροποιός και λειτουργική με τις εορτές των Αγίων, που υμνούνται με τρόπο πανηγυρικό και η εμφαντική παρουσία τους στη σκέψη και τη ζωή των πιστών, τους κάνει να γίνουν δικοί μας φίλοι, γιατί πορεύτηκαν και αυτοί στους ίδιους δρόμους με ’μας και ξεδιπλώνουν το ιστορικό τους διάβα μπροστά μας με τα ιερά Συναξάρια τους και έτσι γίνονται ακριβοί πρεσβευτές προς τον Θεό και πολύτιμοι συνοδίτες στον κακοτράχαλο βίο μας.

Αυτή, κατά την ταπεινή γνώμη μας, είναι η κυριότερη συμβολή του «ΡΟΔΙΑΚΟΥ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΥ» στην Εκκλησία και ιδιαίτερα στον ευσεβή, φιλακόλουθο και φιλάγιο Λαό της Μητροπόλεως Ρόδου: ότι επικαιροποιεί υμνολογικά όλους τους στεφανωμένους και δοξασμένους νικητές της πίστεώς μας, με πρώτη την Υπεραγία Θεοτόκο, και τους ενώνει με το εκκλησιαστικό σώμα της Καθολικής Ορθοδοξίας, στον χορό της δοξολογικής υμνωδίας, ως ευχαριστιακή προσφορά εις τον «εν αγίοις αναπαυόμενον Κύριον».